gezegenler

Gezegen

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Git ve: kullan, ara

Güneş sistemimizin sekiz gezegeni. (Büyüklükler ve uzaklıklar ölçeklenmemiştir. Bir uydu olmasına rağmen ay resimde görülmektedir)
Güneş'in etrafında dolanan gökcisimlerine gezegen yahud seyyâre adı verilir. Dar anlamıyla, Güneş Sistemi içinde, Güneş'in doğrudan uydusu olan ve Uluslararası Gökbilim Birliği (IAU) tarafından bu tanıma uygun bulunmuş 8 gök cismini belirlemede kullanılır. Güneş Sistemi'nde, resmi olarak kabul edilen 'sekiz gezegen'den başka, bu cisimlerle boyut, yörünge ve fiziksel özellikler açısından aynı gruba konabilecek yeni gök cisimlerinin keşfedilmesi, bir yandan da başka yıldızların etrafında da Güneş Sistemi gezegenlerine benzer gök cisimlerinin dolandığının saptanması, 'gezegen' tanımının sınırlarının bulanıklaşmasına neden olmuştur.
Uluslararası Gökbilim Birliği'nin (IAU), 1919 yılından bu yana kabul ettiği Güneş Sistemi'nin 8 gezegeni, Güneş'e yakınlık sıralarına göre şunlardır:
  1. ☿ Merkür
  2. ♀ Venüs
  3. ⊕ Dünya
  4. ♂ Mars
  5. ♃ Jüpiter
  6. ♄ Satürn
  7. ♅ Uranüs
  8. ♆ Neptün
Gezegen nitelikleri
İsimEkvatoral
çap[a]
Kütle[a]Yörünge
yarıçapı (AU)
Yörünge periyodu
(yıl)
Yörünge Eğikliği
güneş'in çapına (°)
Dışmerkezlik (gökbilim)Dönme periyodu
(gün)
UyduHalkalarAtmosfer
Yerbenzeri gezegenMerkür0.3820.060.390.243.380.20658.64yokminimal
Venüs0.9490.820.720.623.860.007-243.02yokCO2, N2
Dünya[b]1.001.001.001.007.250.0171.001yokN2, O2
Mars0.5320.111.521.885.650.0931.032yokCO2, N2
Gaz devleriJupiter11.209317.85.2011.866.090.0480.4163varH2, He
Satürn9.44995.29.5429.465.510.0540.4360varH2, He
Uranüs4.00714.619.2284.016.480.047-0.7227varH2, He
Neptün3.88317.230.06164.86.430.0090.6713varH2, He

a  Ölçüler Dünya ile ilişkilidir.
b  kesin değerler için Dünya maddesine bak.
Bu 8 gezegenin dışında daha önce gezegen olarak tanımlanan Plüton IAU'nun yeni tanımlamasına göre Cüce Gezegen olarak kabul edilmektedir.
Bu gezegenlerin en büyüğü Salakto'dır. 1995 yılında Michel Mayor ve Didier Queloz tarafından 51 Pegasi adlı yıldızın çevresinde dönen bir gök cismi keşfedildiğinde, bu cismin 'gezegen' olarak tanımlanması uygun görüldü. 1995-2005 yılları arasında yapılan gözlemlerle, 100'ü aşkın değişik yıldız çevresinde dolanan 150'den fazla gezegen bulundu. Güneş Sistemi gezegenleri ile karıştırılmaması için bu cisimlere 'Güneş dışı gezegenler' veya Güneş Sistemi dışı gezegenler adı verilmektedir. Yine karışıklığı önlemek amacıyla, bu tür gezegenlerin yıldızları ile birlikte oluşturdukları sistemlere genel olarak gezegen sistemi ya da 'yıldız sistemi' adı verilmektedir. 'Güneş Sistemi' adı ise, yalnızca özel ad olarak Güneş ve uydularının oluşturduğu gezegen sistemini tanımlamada kullanılır.

Konu başlıkları

[gizle]

Tarih boyunca gezegen kavramı [değiştir]


Güneş Sistemi'ndeki gezegenlerin yörüngeleri
1992 yılında, o ana dek Kuiper kuşağının bilinen tek üyesi Plüton gezegeni iken, (15760) 1992 QB1 geçici adıyla tanınan 'ilk Kuiper kuşağı cismi'nin bulunması ve bunu kısa sürede çok sayıda yenilerinin izlemesi ile bu yeni gök cisimi sınıfı bir kavram olarak netleşmeye başladı. Plüton'un bilimsel anlamda buir bildiri yayınlamak zorunda kaldı. 2003 yılında Plüton'un yarısı çapındaki 50000 Quaoar'ın, 2004'te ise neredeyse Plüton büyüklüğünde 90377 Sedna'nın keşfi, Plüton'un diğer Kuiper kuşağı cisimlerinden (Kuiper Belt Objects-KBO) fazla ayrıcalıklı olmadığını göstermesi bakımından önemli görüldü. 29 Temmuz 2005'deu açıklandı. Bunlardan 2003 UB313 adlı olanı, Plüton'dan daha büyük olması nedeni ile bazılarınca 10.cu gezegen ilan edilirken bir yandan da Plüton'un gezegen sıfatının gözden geçirilmesi tartışmaları yeniden alevlendi.

Diğer bağlantılar [değiştir]

Dış bağlantı [değiştir]

Tanımlama ve yeniden sınıflandırma tartışması [değiştir]


Güneş Sistemi
GüneşMerkür (gezegen)Venüs (gezegen)Ay (uydu)Yer (gezegen)Mars uydularıMars (gezegen)Ceres (cüce gezegen)Asteroit kuşağıJüpiter (gezegen)Jüpiter'in doğal uydularıSatürn (gezegen)Satürn'ün doğal uydularıUranüs (gezegen)Uranüs'un doğal uydularıNeptün'ün doğal uydularıNeptün (gezegen)Plüton'un doğal uydularıPlütonKuiper kuşağıDysnomiaErisDağınık DiskOort bulutuSolar System XXX.png
Güneş · Merkür · Venüs · Yer · Mars · Ceres · Jüpiter · Satürn · Uranüs · Neptün · Plüton · Haumea · Makemake · Eris
Ayrıca astronomik cisimler, yarıçap ya da kütleye göre sıralanmış Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin listesine ya da Güneş Sistemi'ne bakınız.

 

0 yorum:

Yorum Gönder